Verschillen OCW en CBS in cijfers en indeling van het hoger onderwijs

Totaal aantal studenten in ho, hbo en wo

De cijfers over het hoger onderwijs (ho) zoals die op OCW in Cijfers staan, zijn gebaseerd op de gegevens uit de bestanden ‘1 cijfer HO’ van DUO. Zowel het ministerie van OCW als het CBS baseren de cijfers die zij over het hoger onderwijs publiceren op precies dezelfde bestanden. Toch zijn er verschillen. Het totaal aantal studenten in het ho is wel precies gelijk, maar het aantal studenten in het hoger beroepsonderwijs (hbo) en in het wetenschappelijk onderwijs (wo) verschilt. Dit komt doordat de OCW-cijfers als gevolg van bekostigingsrichtlijnen gecorrigeerd zijn voor dubbele inschrijvingen. Bij dubbele inschrijvingen gaat het om studenten die zowel bij het hbo als het wo zijn ingeschreven. Bij de OCW-cijfers tellen de totalen voor hbo en wo op tot het totaal ho. In de publicaties van het CBS tellen de totale aantallen hbo- en wo-studenten niet op tot het totaal aantal studenten in het ho, omdat studenten die zowel een hbo- als een wo-opleiding volgen in beide cijfers zijn meegeteld. Voor het totaal aantal ingeschrevenen in het ho zijn deze studenten maar een keer geteld. De aantallen zijn inclusief de ingeschrevenen aan de levensbeschouwelijke instellingen en de transnationale Universiteit Limburg.

In de onderstaande tabel is het voorgaande cijfermatig in beeld gebracht. De cijfers hebben betrekking op het studiejaar 2023-2024.

Indeling naar studierichting

Een tweede verschil tussen OCW en CBS is de gehanteerde indeling naar studierichting. OCW gebruikt de indeling naar negen HOOP-gebieden, het CBS en internationale organisaties zoals Eurostat en OESO gebruiken de ISCED-indeling in tien categorieën. Met ingang van studiejaar 2015-2016 is gebruik gemaakt van de nieuwe Iscedfield2013-indeling. HOOP staat voor Hoger Onderwijs en OnderzoeksPlan en ISCED voor International Standard Classification of Education. De onderstaande tabel laat zien hoe deze twee indelingen zich tot elkaar verhouden met betrekking tot het aantal ingeschrevenen in het hoger onderwijs in het studiejaar 2023-2024.

De indelingen verschillen zodanig dat het niet mogelijk is om een directe aansluittabel te maken. Geen enkel HOOP-gebied past in zijn geheel in een ISCED-categorie of omgekeerd. De meeste cellen waarin veel studenten worden geteld, zijn echter over het algemeen goed te verklaren. De studenten uit het HOOP-gebied ‘Onderwijs’ bijvoorbeeld zitten praktisch allemaal in de ISCED-categorie ‘Onderwijs’. Omgekeerd is dat niet zo. Ruim 17.500 ingeschrevenen uit de ISCED-categorie ‘Onderwijs’ worden in de HOOP-indeling onder ‘Gedrag en Maatschappij’ geteld; dit zijn studenten in de pedagogische studies en onderwijskunde.

Het HOOP-gebied ‘Landbouw en natuurlijke omgeving’ is in de ISCED-indeling verdeeld over verschillende categorieën. Dit komt voornamelijk doordat de Wageningen Universiteit in haar geheel en ongedeeld tot het HOOP-gebied ‘Landbouw’ wordt gerekend. De meer economische en bedrijfskundige studies in Wageningen worden in de ISCED-indeling gerekend tot ‘Recht, administratie, handel en zakelijke dienstverlening’, terwijl studies als biotechnologie, voedingsmiddelentechnologie en tuin- en landschapsinrichting vallen onder ‘Techniek, industrie en bouwkunde’. Daarnaast wordt diergeneeskunde uit de ISCED-categorie ‘Landbouw, diergeneeskunde en -verzorging’ in de HOOP-indeling tot ‘Gezondheidszorg’ gerekend. Ook het HOOP-gebied ‘Techniek’ is in de ISCED-indeling verdeeld over verschillende categorieën. Hierbij moet bijvoorbeeld worden gedacht aan grafische en industriële vormgeving en ‘Kunst en techniek’ die in de ISCED-indeling onder ‘Vormgeving, kunst, talen en geschiedenis’ vallen, technische bedrijfs- en bestuurskunde dat tot ‘Recht, administratie, handel en zakelijke dienstverlening’ wordt gerekend en biomedische technologie en medisch laboratoriumonderzoek uit de ISCED-categorie ‘Gezondheidszorg en welzijn’. De ISCED-categorie ‘dienstverlening’ ten slotte, kent geen vergelijkbare categorie in de HOOP-indeling en is dus verdeeld over verschillende HOOP-gebieden. Het zwaartepunt ligt in het HOOP-gebied ‘Economie’.