Ga direct naar inhoud

Respectloos gedrag (lhbtqia)

Respectloos gedrag is gedrag waarbij de grenzen van goed fatsoen worden overschreden.

In de Veiligheidsmonitor is aan de respondenten gevraagd of ze zelf door enkele specifiek genoemde personen/instanties weleens respectloos worden behandeld. Deze gegevens worden gegeven voor heteroseksuele, homoseksuele, bi-plus, aseksuele, non-binair/genderqueer (NBGQ), transgender/NBGQ en intersekse personen.

Ervaren respectloos gedrag naar wel/niet LHBTQIA, 2023

Ervaren respectloos gedrag naar wel/niet LHBTQIA, 2023 Aandeel 'weleens' (vaak/soms) onder personen van 15 jaar of ouder
Soort persoon of instantieHeteroseksuele mannenHomoseksuele mannenBi-plus mannenAseksuele mannenHeteroseksuele vrouwenHomoseksuele vrouwenBi-plus vrouwenAseksuele vrouwenNon-binair of genderqueer personenTransgender of NBGQ personenIntersekse personen
Door onbekenden op straat13,120,417,411,516,521,724,112,835,522,926,8
Door onbekenden in openbaar vervoer8,914136,110,815,117,57,728,415,616
Door personeel van winkels en bedrijven8,910,912,3711,113,212,29,312,312,112,4
Door personeel van overheidsinstanties77,310,16,16,29,385,210,610,114
Door bekenden (partner, familie, vriend)5,35,58,15,97,3810,59,218,813,911,2

Heteroseksuele mannen ervoeren in 2023 naar eigen zeggen minder vaak respectloos gedrag dan homoseksuele mannen en bi-plus mannen. Hetzelfde geldt voor heteroseksuele vrouwen ten opzichte van homoseksuele en bi-plus vrouwen. Ook transgender, non-binaire/genderqueer (NBGQ) en intersekse personen ervaren relatief veel respectloos gedrag. De meest voorkomende van de onderzochte vormen van respectloos gedrag is respectloos gedrag door onbekenden op straat. Van de NBGQ-personen zei 36% dit weleens (vaak of soms) meegemaakt te hebben, tegenover 27% van de intersekse personen, 24% van de bi-plus vrouwen, 23% van de transgender/NBGQ personen, 22% van de homoseksuele vrouwen, 20% van de homoseksuele mannen, en minder dan 20% in de overige groepen.

Figuur: Ervaren respectloos gedrag naar seksuele geaardheid, 2023.

Bronnen: CBS (Veiligheidsmonitor 2023). 

Populatie of onderzoeksgroep: Personen van 15 jaar of ouder in particuliere huishoudens in Nederland.

Definitie of methode: De Veiligheidsmonitor is een tweejaarlijks terugkerend bevolkingsonderzoek naar veiligheid, leefbaarheid en slachtofferschap. Ook wordt er aandacht besteed aan overlast in de buurt, respectloos gedrag, preventiemaatregelen, het functioneren van de politie en het gemeentelijke veiligheidsbeleid. Hierdoor wordt op eenduidige wijze cijfers verkregen over de (beleving van) veiligheid op zowel landelijk, regionaal als (beneden)lokaal niveau. 
In de Veiligheidsmonitor is de respondenten via internetenquêtering gevraagd of ze persoonlijk door enkele specifiek genoemde personen/instanties weleens respectloos worden behandeld, waarbij respectloos gedrag omschreven wordt als gedrag dat naar eigen inschatting de grenzen van goed fatsoen overschrijdt. Antwoordmogelijkheden zijn: 'vaak', 'soms', 'zelden of nooit', 'niet van toepassing' en 'geen antwoord'. Onder 'komt weleens voor' worden alle respondenten verstaan die als antwoord 'vaak' of 'soms' hebben gegeven. 
In de Veiligheidsmonitor worden deelnemers gevraagd naar hun genderidentiteit en ingedeeld in drie groepen: 1) man; 2) vrouw; 3) non-binair/genderqueer (NBGQ). Ook wordt aan deelnemers gevraagd of ze intersekse zijn, en kan via kruising van de genderidentiteit en het geregistreerde geslacht nagegaan worden of iemand transgender is.
In de Veiligheidsmonitor heeft de vraag tot welke sekse de persoon zich aangetrokken voelt de volgende antwoordopties:

  • alleen tot mannen
  • vooral tot mannen
  • zowel tot mannen als tot vrouwen
  • vooral tot vrouwen
  • alleen tot vrouwen
  • tot personen ongeacht geslacht
  • anders
  • weet nog niet
  • geen antwoord

In combinatie met het gender van de respondent is de seksuele oriëntatie afgeleid. De meeste LHBTQI-personen (96 procent) hebben slechts één LHBTQIA-kenmerk; ze zijn dus of niet-heteroseksueel, of transgender/NBGQ, of intersekse. Er is echter een kleine groep die een combinatie van deze kenmerken heeft en in meer dan één van de onderscheiden LHBTQI-groepen valt.

Door wijzigingen in de vraagstellingen en in de onderzoeksopzet zijn de uitkomsten van de Veiligheidsmonitor 2023 niet zonder meer te vergelijken met die van de eerdere edities van de Veiligheidsmonitor wat betreft LHBTQIA groepen.  

Begrippen: Respectloos gedrag: Gedrag dat naar eigen inschatting de grenzen van goed fatsoen overschrijdt.

Publicatiedatum: 28 januari 2025.

Beschikbaarheidsdatum: Eens in de twee jaar.

CBS (Veiligheidsmonitor 2023) Brontabel als csv (690 bytes)