Kennisveiligheid
Uit analyses van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de veiligheidsdiensten blijkt dat Nederland al langere tijd in toenemende mate geconfronteerd wordt met statelijke dreigingen. Ook kennisinstellingen vormen daarbij een doelwit. De Rijksoverheid en de Nederlandse kennissector werken nauw met elkaar samen om de bewustwording en weerbaarheid van kennisinstellingen te verhogen. Op 31 januari 2022 hebben de Rijksoverheid en de Nederlandse kennissector gezamenlijk de Nationale Leidraad Kennisveiligheid gepubliceerd.
Deze drie indicatoren kijken naar kennisveiligheid. De eerste indicator omvat het percentage universiteiten en hogescholen met een portefeuillehouder kennisveiligheid in het college van bestuur (CvB) en een adviesteam kennisveiligheid. Een adviesteam kennisveiligheid bestaat uit een brede samenstelling van expertises, zoals kennisveiligheid, integrale veiligheid, cyberveiligheid, HR- en juridische expertise. Een adviesteam kan bijvoorbeeld fungeren als een intern loket voor het behandelen van casuïstiek binnen de kennisinstelling, maar kan ook een beleidsvormende functie hebben.
De tweede indicator meet het percentage universiteiten en hogescholen die een risicoanalyse kennisveiligheid in de afgelopen drie jaar hebben uitgevoerd. In een risicoanalyse kennisveiligheid wordt gekeken naar drie samenhangende factoren: (1) de inhoud van het onderzoek, (2) het land waar de betrokken samenwerkingspartner gevestigd is en (3) de samenwerkingspartner zelf. Zo krijgen instellingen op centraal (bestuurlijk) niveau een scherp en volledig beeld van de bijzonder waardevolle kennisdomeinen, risico’s en kwetsbaarheden binnen de instelling. Instellingen achterhalen zo waar eventueel verdere maatregelen binnen de organisatie nodig zijn.
De laatste indicator kijkt naar het percentage universiteiten en hogescholen dat bewustwordingsactiviteiten binnen het thema kennisveiligheid uitvoert. Bewustwordingscampagnes binnen het thema kennisveiligheid kunnen een open veiligheidscultuur binnen een kennisinstelling ondersteunen. Daarbij is doorlopende aandacht nodig om iedereen scherp te houden en ook nieuwe medewerkers mee te krijgen. Ook is kennisveiligheid – en het denken daarover – volop in beweging waardoor het belangrijk is kennis up-to-date te houden.
Het percentage instellingen met een portefeuillehouder kennisveiligheid in het CvB in 2023.
| Type instelling | Ja | Nee | Onbekend-nvt |
|---|---|---|---|
| Hogescholen | 81,1 | 16,2 | 2,7 |
| Universiteiten | 100 | 0 | 0 |
Alle universiteiten hebben een portefeuillehouder kennisveiligheid in hun CvB. Bij de hogescholen is dit percentage 81%.
Het percentage instellingen met een adviesteam kennisveiligheid in 2023
| Type instelling | ja | in ontwikkeling-deels | nee | onbekend-nvt |
|---|---|---|---|---|
| Universiteiten | 85,7 | 14,3 | 0 | |
| Hogescholen | 40,5 | 8,1 | 43,2 | 8,1 |
De aanstelling van adviesteams kennisveiligheid voorloopt voorspoedig bij de universiteiten: 85,7% instellingen heeft een adviesteam en 14,3% instellingen heeft een adviesteam in ontwikkeling. De hogescholen blijven hier nog achter: 40,5% instellingen heeft een adviesteam en slechts 8,1% instellingen heeft een adviesteam in ontwikkeling.
Het percentage universiteiten en hogescholen dat een risicoanalyse kennisveiligheid heeft uitgevoerd in de afgelopen drie jaar (2023)
| Type instelling | ja | in ontwikkeling-deels | nee | onbekend-nvt |
|---|---|---|---|---|
| Universiteiten | 92,9 | 7,1 | 0 | 0 |
| Hogescholen | 70 | 8,1 | 21,6 | 0 |
Bijna alle universiteiten hebben een risicoanalyse kennisveiligheid uitgevoerd in de afgelopen 3 jaar: 92,9%. Bij de resterende 7,1% is de risicoanalyse in ontwikkeling of deels uitgevoerd. Bij de hogescholen heeft 70,0% van de instellingen een risicoanalyse uitgevoerd en bij 8,1% is die in ontwikkeling.
Het percentage universiteiten en hogescholen dat bewustwordingsactiviteiten omtrent kennisveiligheid uitvoert in 2023
| Type instelling | ja | in ontwikkeling-deels | nee | onbekend-nvt |
|---|---|---|---|---|
| Universiteiten | 64,3 | 28,6 | 7,1 | 0 |
| Hogescholen | 24,3 | 10,8 | 51,4 | 13,5 |
De meerderheid van alle universiteiten (64,3%) heeft bewustwordingsactiviteiten kennisveiligheid uitgevoerd in 2023, bij 28,6% zijn de activiteiten in ontwikkeling of deels uitgevoerd. Bij de hogescholen heeft 24,3% van de instellingen bewustwordingsactiviteiten uitgevoerd en is 10,8% in ontwikkeling.