Schooladvies en heroverweging schooladvies
In leerjaar 8 geeft de basisschool aan al haar leerlingen een schooladvies. Dit schooladvies is een advies over het best passend te volgen niveau in het voortgezet onderwijs (vo). De school kijkt voor het schooladvies onder andere naar leerprestaties, aanleg en ontwikkeling op de basisschool.
In 2015 waren basisscholen voor het eerst verplicht om leerlingen vóór 1 maart een schooladvies te geven. Vanaf dit jaar waren de leerlingen ook verplicht tussen 15 april en 15 mei een eindtoets af te nemen. Voor de leerlingen die op de eindtoets hoger scoorden dan hun oorspronkelijke advies, moesten de basisschool in 2015 voor het eerst het schooladvies heroverwegen en konden zij deze ook naar boven bijstellen. Voor leerlingen die lager scoorden dan hun schooladvies, mag de school het advies niet aanpassen.
Het schooladvies kan bestaan uit één onderwijssoort, bijvoorbeeld havo, maar kan ook samengesteld zijn uit twee onderwijssoorten, bijvoorbeeld havo/vwo. Hieronder staat de verdeling van de definitieve schooladviezen (oorspronkelijk en niet herzien advies óf herzien advies) van de afgelopen 5 jaar. In de gerelateerde grafieken staat de verdeling van het definitief advies in schooljaar 2021/2022 naar de sociaaleconomische positie van de leerlingen.
Daaronder wordt het advies uit de eindtoetsen vergeleken met het advies dat door de leraren gegeven werd. Vervolgens is de positie van leerlingen in het derde leerjaar van het vo te zien, vergeleken met het oorspronkelijke schooladvies dat ze ontvingen.
Schooladviezen
| | 2017-2018 | 2018-2019 | 2019-2020 | 2020-2021 | 2021-2022 | 2022-2023 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| vso | 0,00% | 0,10% | 0,10% | 0,10% | 0,20% | 0,10% |
| pro | 1,10% | 1,10% | 1,10% | 1,10% | 1,10% | 1,20% |
| vmbo-b | 6,00% | 5,70% | 6,50% | 5,20% | 5,10% | 5,70% |
| vmbo-b + vmbo-k | 3,50% | 3,70% | 4,10% | 4,10% | 4,10% | 4,10% |
| vmb-k | 9,20% | 9,10% | 10,00% | 8,70% | 8,70% | 9,30% |
| vmbo-k + vmbo-gt | 3,60% | 4,40% | 4,80% | 5,20% | 5,60% | 5,70% |
| vmbo-gt | 17,70% | 17,40% | 18,00% | 16,50% | 16,40% | 16,70% |
| vmbo-gt + havo | 8,80% | 9,70% | 9,60% | 10,40% | 11,00% | 10,50% |
| havo | 18,60% | 17,40% | 16,90% | 16,70% | 16,00% | 16,30% |
| havo + vwo | 10,10% | 10,60% | 10,20% | 11,70% | 11,70% | 11,10% |
| vwo | 21,30% | 20,20% | 18,00% | 20,40% | 20,20% | 19,00% |
In schooljaar 2022-2023 zijn de schooladviezen gelijk gebleven aan vorig schooljaar 2021-2022 en dus nog steeds vergelijkbaar met de jaren vóór de coronapandemie, mede door de oproep tot kansrijk adviseren. In schooljaar 2019-2020 waren de schooladviezen juist lager, dit werd veroorzaakt door het wegvallen van de eindtoets in schooljaar 2019-2020 waardoor er geen mogelijkheid was om de adviezen te herzien.
| vso | pro | vmbo-b | vmbo-b + vmbo-k | vmbo-k | vmbo-k + vmbo-(g)t | vmbo-(g)t | vmbo-(g)t + havo | havo | havo + vwo | vwo | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Max. mbo-entreeopleiding | . | . | . | . | 15 | 8 | 19 | 11 | 10 | 7 | 7 |
| Mbo2-4, havo, vwo | . | . | 8 | 6 | 13 | 8 | 20 | 12 | 14 | 8 | 9 |
| Hbo- of wo-bachelor | 0 | . | 3 | 3 | 6 | 5 | 17 | 12 | 19 | 14 | 21 |
| Hbo- of wo-master, doctor | . | . | . | . | 3 | 2 | 10 | 9 | 18 | 16 | 40 |
| Totaal | 0 | 1 | 5 | 4 | 9 | 6 | 17 | 11 | 16 | 12 | 20 |
Kinderen van hoogopgeleide ouders krijgen vaker een vwo-schooladvies van de leerkracht, dan kinderen van laagopgeleide ouders. Dit geldt ook voor het havo- en havo/vwo-advies. Voor het gemengde advies vmbo-g(t) + havo zijn de verschillen naar opleidingsniveau van de ouders relatief klein.
| vso | pro | vmbo-b | vmbo-b + vmbo-k | vmbo-k | vmbo-k + vmbo-(g)t | vmbo-(g)t | vmbo-(g)t + havo | havo | havo + vwo | vwo | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Laagste tertiel | 0 | 2 | 9 | 7 | 12 | 7 | 18 | 11 | 13 | 9 | 11 |
| Middelste tertiel | 0 | 1 | 5 | 4 | 10 | 6 | 18 | 12 | 16 | 11 | 17 |
| Hoogste tertiel | 0 | 0 | 2 | 2 | 5 | 4 | 14 | 11 | 18 | 15 | 30 |
| Totaal | 0 | 1 | 5 | 4 | 9 | 6 | 17 | 11 | 16 | 12 | 20 |
In de figuur is het huishoudensinkomen van de kinderen ingedeeld naar de drie groepen (tertielen) gebaseerd op alle huishoudens in Nederland met een inkomen.
Kinderen uit huishoudens met een hoger inkomen krijgen vaker een vwo-schooladvies dan kinderen uit huishoudens met een lager inkomen. Dit geldt daarnaast voor de havo- en havo/vwo-adviezen.
Ontwikkeling aandeel brede schooladviezen
| | Brede Adviezen | Enkele Adviezen |
|---|---|---|
| 2012 | 24% | 76% |
| 2013 | 20% | 80% |
| 2014 | 16% | 84% |
| 2015 | 19% | 81% |
| 2016 | 25% | 75% |
| 2017 | 26% | 74% |
| 2018 | 28% | 72% |
| 2019 | 29% | 71% |
| 2020 | 31% | 69% |
| 2021 | 32% | 68% |
| 2022 | 33% | 67% |
Deze figuur geeft de ontwikkeling van het aandeel brede schooladviezen van het totaal weer. In schooljaar 2014-2015 was dit gedaald tot minder dan 20%. Verschillende beleidsinterventies zorgden hierna voor een kentering in de trend: sinds schooljaar 2016-2017 neemt het aandeel brede schooladviezen toe. Dat is positief. Een breed advies geeft een leerling immers een kans om langer uit te zoeken welke van twee schoolniveaus het beste bij hem of haar past. In schooljaar 2022-2023 groeit het aandeel brede adviezen verder tot 33%, een 1% hoger dan het jaar daarvoor. Dit hangt mogelijk samen met oproep tot kansrijk adviseren.
Eindtoetsadviezen vergeleken met oorspronkelijke schooladviezen
| | 2016-2017 | 2017-2018 | 2018-2019 | 2020-2021 | 2021-2022 | 2022-2023 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Toetsadvies is ten minste een hele schoolsoort lager dan het schooladvies | 14% | 15% | 9% | 12% | 12% | 12% |
| Toetsadvies is een halve schoolsoort lager dan het schooladvies | 16% | 16% | 23% | 23% | 23% | 25% |
| Toetsadvies is gelijk aan het schooladvies | 37% | 35% | 26% | 27% | 28% | 28% |
| Toetsadvies is een halve schoolsoort hoger dan het schooladvies | 19% | 19% | 28% | 25% | 25% | 24% |
| Toetsadvies is ten minste een hele schoolsoort hoger dan het schooladvies | 14% | 14% | 14% | 12% | 11% | 10% |
Voor de leerlingen die op de eindtoets hoger scoren dan hun oorspronkelijke advies, moet de basisschool het schooladvies heroverwegen en kan deze het advies vervolgens naar boven bijstellen. In schooljaar 2022-2023 kwam 34% van de leerlingen in aanmerking voor een heroverweging. Deze leerlingen hadden een toetsadvies dat een halve schoolsoort hoger (24%) of ten minste een hele schoolsoort hoger (10%) lag dan het oorspronkelijke schooladvies.
Voor leerlingen die op de eindtoets lager scoren dan hun schooladvies mag de school het advies niet aanpassen.
Positie in derde leerjaar vo van leerlingen per schooladvies
| | pro | vmbo-b | vmbo-k | vmbo-gt | brj | havo | vwo |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| vso + pro | 90% | 8% | 1% | 0% | 0% | 0% | 0% |
| vmbo-b | 1% | 71% | 25% | 3% | 0% | 0% | 0% |
| vmbo-b + vmbo-k | 0% | 34% | 56% | 9% | 0% | 0% | 0% |
| vmbo-k | 0% | 10% | 67% | 21% | 0% | 1% | 0% |
| vmbo-k + vmbo-gt | 0% | 4% | 35% | 58% | 0% | 3% | 0% |
| vmbo-gt | 0% | 1% | 11% | 73% | 1% | 13% | 1% |
| vmbo-gt + havo | 0% | 0% | 4% | 49% | 4% | 40% | 3% |
| havo | 0% | 0% | 1% | 17% | 7% | 60% | 16% |
| havo + vwo | 0% | 0% | 0% | 6% | 7% | 40% | 46% |
| vwo | 0% | 0% | 0% | 1% | 4% | 9% | 86% |
Het schooladvies van de basisschool komt voor het merendeel overeen met het niveau waarop leerlingen in het derde jaar van het vo onderwijs volgen. Van de leerlingen met een vwo-advies bevindt 86% zich in het derde leerjaar op vwo-niveau. Van de leerlingen met een havo-advies bevindt 60% zich in het derde leerjaar op havo-niveau, terwijl 16% zich op vwo-niveau bevindt.
Bij gemengde adviezen volgt over het algemeen uiteindelijk een bijna even grote groep het ene als het andere geadviseerde schoolniveau. Van leerlingen met een havo/vwo-advies bevindt 40% zich op havo-niveau en 46% op vwo-niveau. Bij een vmbo-k/gt advies loopt de verdeling wat meer uiteen met een percentage van 35% voor vmbo-k niveau en 58% voor vmbo-gt niveau. Ook het vmbo-gt/havo-advies loopt uiteen, maar in dit geval opnieuw in het voordeel van vmbo-gt, met namelijk 49% op vmbo-gt niveau en 40% op havo-niveau.