Bergbeklimmers in het onderwijs
Een klein deel van de Nederlandse leerlingen maakt een lange en steile weg omhoog door het onderwijssysteem. Zij beginnen bijvoorbeeld in het vmbo en eindigen op de universiteit, of ze doen examen vmbo-b en belanden uiteindelijk in mbo 4. Er zijn diverse steile stapelroutes mogelijk, maar nog niet eerder was in kaart gebracht hoeveel leerlingen deze aflegden in het Nederlandse onderwijssysteem. Deze thema-analyse is daarom gewijd aan het achterhalen van het profiel van deze leerlingen: de bergbeklimmers.
Wat is een bergbeklimmer?
Een bergbeklimmer is een leerling die, uitgaande van zijn eerste vo-diploma, een veel hoger diploma haalt dan verwacht. Denk hierbij aan een vmbo-b leerling die een mbo 4 diploma haalt, of een havo leerling die een mastergraad van de universiteit behaalt. Er zijn verschillende groepen bergbeklimmers, elk met een ander vo-diploma en hoogst behaalde diploma. We onderscheiden in deze analyse vier mogelijke routes, deze staan in onderstaande tabel weergegeven.
Vier mogelijke routes van de bergbeklimmers
| Route | Start | Finish (eindigt met minimaal) |
|---|---|---|
| 1 | vmbo-b | mbo 4 |
| 2 | vmbo-k | hbo |
| 3 | vmbo-gt | wo bachelor |
| 4 | havo | wo master |
Voor een periode van twaalf jaar is de schoolloopbaan van bergbeklimmers onderzocht. Zij hebben hun eerste vo-diploma behaald vanaf examenjaar 2004. Meer over de methodes staat op de pagina over de hoeveelheid bergbeklimmers.
Aangezien over bergbeklimmers nog weinig bekend is, is de focus van de studie beschrijvend: hoeveel bergbeklimmers zijn er, welke route leggen zij af, wie zijn zij en waar eindigen ze? Uit dit beschrijvend onderzoek is het volgende gebleken:
- gemiddeld wordt minder dan 10% van de leerlingen in het Nederlandse onderwijs een bergbeklimmer;
- sommige routes zijn populairder dan andere: van de vmbo-b leerlingen haalt gemiddeld 16% een mbo-4 diploma. Van de vmbo-gt leerlingen haalt gemiddeld minder dan 3% een wo bachelor diploma;
- Bergbeklimmers stapelen veelal via het mbo en hbo (in plaats van het vo), behalve diegenen die van het vmbo-gt afkomstig zijn (daar is de route via de havo het populairst);
- hoe lager het startniveau, des te meer niet-westerse allochtonen naar verhouding bergbeklimmen;
- hoe lager het startniveau, des te meer vrouwen naar verhouding bergbeklimmen;
- bergbeklimmers die starten in het vmbo-b en vmbo-k komen relatief weinig uit de sectoren economie en zorg & welzijn;
- bergbeklimmers die starten met een havo diploma komen relatief minder vaak vanuit het profiel cultuur & maatschappij;
- in het mbo zijn zorg & welzijn en economie relatief vaker het begin- en eindpunt van bergbeklimmers;
- in vmbo-landbouw is veel vaker sprake van een switch naar een andere sector dan in andere sectoren.
Deze beschrijvende analyses bieden eerste handvatten voor mogelijk verder onderzoek. Meer weten over stapelen op het vo? Kijk eens op deze thema thema-analyse.